Projekt zmian w ustawach oświatowych
Istota rozwiązań ujętych w projekcie
Z uwagi na powyższe, w projekcie ustawy planuje się wprowadzenie nowych regulacji oraz modyfikację dotychczasowych rozwiązań dotyczących:
1) nadzoru pedagogicznego – określenie sposobu postępowania organu sprawującego nadzór pedagogiczny w sytuacji nierealizowania przez dyrektora szkoły lub placówki zaleceń wydanych w wyniku czynności nadzoru pedagogicznego, w tym konsekwencji uchylania się od realizacji zaleceń. Organ sprawujący nadzór pedagogiczny będzie miał możliwość wezwania dyrektora szkoły lub placówki do wyjaśnienia przyczyn niezrealizowania zaleceń. W przepisach określono dla dyrektora szkoły lub placówki 7-dniowy termin na przekazanie ww. wyjaśnień organowi sprawującemu nadzór pedagogiczny. Organ sprawujący nadzór pedagogiczny będzie mógł w terminie 7 dni od dnia otrzymania wyjaśnień lub upływu terminu na ich przekazanie wyznaczyć dyrektorowi szkoły lub placówki ostateczny termin realizacji tych zaleceń. Niezrealizowanie przez dyrektora szkoły lub placówki zaleceń w ostatecznym terminie wyznaczonym przez organ sprawujący nadzór pedagogiczny umożliwi temu organowi wystąpienie do organu prowadzącego szkołę lub placówkę z wnioskiem o odwołanie dyrektora szkoły lub placówki w czasie roku szkolnego bez wypowiedzenia. W przypadku szkoły i placówki prowadzonych przez ministra, w sytuacji niezrealizowania przez dyrektora szkoły lub placówki zaleceń w ostatecznym terminie, właściwy minister będzie mógł odwołać dyrektora szkoły lub placówki w czasie roku szkolnego bez wypowiedzenia;
2) powierzania stanowiska dyrektora szkoły lub placówki oraz powoływania na ww. stanowisko: a) wprowadzenie konieczności uzyskania pozytywnej opinii organu sprawującego nadzór pedagogiczny w przypadku gdy organ prowadzący szkołę lub placówkę powołuje na stanowisko dyrektora szkoły lub placówki osobę niebędącą nauczycielem, b) wprowadzenie konieczności uzyskania pozytywnej opinii organu sprawującego nadzór pedagogiczny w przypadku gdy organ prowadzący szkołę lub placówkę powierza stanowisko dyrektora szkoły lub placówki ustalonemu przez siebie kandydatowi (powołuje na stanowisko dyrektora szkoły lub placówki ustalonego przez siebie kandydata), w przypadku gdy: – do konkursu nie zgłosił się żaden kandydat albo – w wyniku konkursu nie wyłoniono kandydata, albo – konkurs wyłonił co prawda kandydata (osobę niebędącą nauczycielem), ale organ sprawujący nadzór pedagogiczny wydał negatywną opinię w zakresie powołania tej osoby na stanowisko dyrektora, c) wprowadzenie konieczności uzyskania pozytywnej opinii kuratora oświaty, a w przypadku szkoły i placówki artystycznej – ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, w sytuacji gdy organ prowadzący szkołę lub placówkę chce w uzasadnionych przypadkach powierzyć stanowisko dyrektora szkoły lub placówki na okres krótszy niż 5 lat szkolnych, ale nie krótszy niż 1 rok szkolny;
3) składu komisji konkursowych powoływanych w celu wyłonienia kandydata na stanowisko dyrektora szkoły lub placówki, w tym na stanowisko dyrektora zespołu szkół lub placówek: a) zwiększenie liczby przedstawicieli organu sprawującego nadzór pedagogiczny powoływanych w komisjach konkursowych z trzech do pięciu, z zastrzeżeniem, że organ ten może zgłosić mniejszą liczbę swoich przedstawicieli w pracach komisji, którym niezależnie od powyższego, jak również niezależnie od liczby tych przedstawicieli biorących udział w posiedzeniu komisji konkursowej w głosowaniu zawsze przysługiwać będzie łącznie pięć głosów. Ponadto określenie, że w skład komisji konkursowej powoływanych będzie do trzech przedstawicieli organu prowadzącego szkołę lub placówkę (a nie trzech przedstawicieli – jak dotychczas), z zastrzeżeniem, że niezależnie od liczby tych przedstawicieli biorących udział w posiedzeniu komisji konkursowej, w głosowaniu przedstawicielom tym zawsze przysługiwać będą łącznie trzy głosy. Natomiast w przypadku przedstawicieli rady pedagogicznej i rady rodziców (po dwóch przedstawicieli) oraz organizacji związkowych (po jednym przedstawicielu) każdemu przedstawicielowi w głosowaniu przysługiwać będzie jeden głos. Jednocześnie planuje się wprowadzić regulację, zgodnie z którą, prace komisji konkursowej będą prowadzone, jeżeli w posiedzeniu weźmie udział co najmniej czterech przedstawicieli, w tym co najmniej jeden przedstawiciel organu prowadzącego szkołę lub placówkę i jeden przedstawiciel organu sprawującego nadzór pedagogiczny oraz przedstawiciel (przedstawiciele) rady pedagogicznej lub rady rodziców, b) określenie liczby przedstawicieli organu prowadzącego szkołę lub placówkę oraz organu sprawującego nadzór pedagogiczny w składzie komisji konkursowej powoływanej w przypadku konkursu na stanowisko dyrektora szkoły lub placówki nowo zakładanej. Organ prowadzący szkołę lub placówkę określając skład komisji konkursowej będzie obowiązany uwzględnić udział do trzech przedstawicieli organu prowadzącego i pięciu przedstawicieli organu sprawującego nadzór pedagogiczny, z tym że organ sprawujący nadzór pedagogiczny będzie mógł zgłosić mniejszą liczbę swoich przedstawicieli w pracach komisji, którym w głosowaniu zawsze przysługiwać będzie łącznie 5 głosów, c) z uwagi na pojawiające się wątpliwości interpretacyjne w zakresie powoływania do komisji konkursowej przedstawicieli organizacji związkowych reprezentatywnych w rozumieniu ustawy z dnia 24 lipca 2015 r. o Radzie Dialogu Społecznego i innych instytucjach dialogu społecznego (Dz. U. z 2018 r. poz. 2232, z późn. zm.), wyłonionych spośród członków ich jednostek organizacyjnych albo jednostek organizacyjnych organizacji związkowych wchodzących w skład reprezentatywnych organizacji związkowych, zrzeszających nauczycieli, w projekcie ustawy proponuje się rozwiązanie, zgodnie z którym w skład komisji konkursowych będą powoływani przedstawiciele wyłącznie tych organizacji związkowych (reprezentatywnych w rozumieniu ww. ustawy, wyłonionych spośród członków ich jednostek organizacyjnych albo jednostek organizacyjnych organizacji związkowych wchodzących w skład reprezentatywnych organizacji związkowych, zrzeszających nauczycieli), które działają w szkole lub placówce, w której konkurs się odbywa, d) z uwagi na pojawiające się wątpliwości interpretacyjne co do liczby przedstawicieli organu sprawującego nadzór pedagogiczny w komisji konkursowej powoływanej w celu wyłonienia kandydata na stanowisko dyrektora zespołu szkół lub placówek, jeżeli nadzór pedagogiczny nad szkołami lub placówkami wchodzącymi w skład tego zespołu sprawują różne organy, w projekcie ustawy proponuje się wprowadzenie rozwiązania polegającego na dookreśleniu, że w przypadku konkursu na stanowisko dyrektora zespołu szkół lub placówek, w tym nowo zakładanego zespołu szkół lub placówek, jeżeli nadzór pedagogiczny nad szkołami lub placówkami wchodzącymi w zespół lub łączonymi w zespół sprawują różne organy, pięciu przedstawicieli organu sprawującego nadzór pedagogiczny ustalają wspólnie te organy. Jednocześnie w projekcie ustawy planuje się wprowadzić regulację przejściową, zgodnie z którą, nowe rozwiązania nie będą miały zastosowania do: – konkursów na stanowiska dyrektorów szkół lub placówek ogłoszonych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie projektowanej ustawy, – kandydata na stanowisko dyrektora szkoły lub placówki wyłonionego w wyniku konkursu przeprowadzonego przed dniem wejścia w życie projektowanej ustawy, jak również do kandydata na stanowisko dyrektora szkoły lub placówki ustalonego na podstawie art. 63 ust. 12 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe przed dniem wejścia w życie projektowanej ustawy.
4) odwoływania nauczyciela ze stanowiska dyrektora szkoły lub placówki oraz innego stanowiska kierowniczego w szkole lub placówce: a) wprowadzenie możliwości złożenia przez organ sprawujący nadzór pedagogiczny wniosku do organu prowadzącego szkołę lub placówkę o odwołanie dyrektora szkoły lub placówki w czasie roku szkolnego bez wypowiedzenia, w przypadku gdy dyrektor ten nie zrealizuje w ostatecznym terminie wskazanym przez organ sprawujący nadzór pedagogiczny zaleceń wynikających z przeprowadzonych czynności z zakresu nadzoru pedagogicznego. Organ prowadzący szkołę lub placówkę będzie miał 14 dni na odwołanie dyrektora szkoły lub placówki z tego stanowiska, licząc od dnia otrzymania ww. wniosku, i jednocześnie będzie obowiązany o tym niezwłocznie powiadomić organ wnioskujący. W przypadku gdy organ prowadzący szkołę lub placówkę nie odwoła dyrektora szkoły lub placówki w ww. terminie, z upływem tego terminu wygaśnie powierzenie stanowiska dyrektora szkoły lub placówki. Stwierdzenia wygaśnięcia powierzenia stanowiska dyrektora szkoły lub placówki dokona organ sprawujący nadzór pedagogiczny, o czym niezwłocznie poinformuje organ prowadzący szkołę lub placówkę, b) wprowadzenie konieczności uzyskania pozytywnej opinii kuratora oświaty, a w przypadku szkoły i placówki artystycznej – ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, w sytuacji gdy organ, który powierzył nauczycielowi stanowisko kierownicze w szkole lub placówce, chce w przypadkach szczególnie uzasadnionych odwołać nauczyciela z tego stanowiska w czasie roku szkolnego bez wypowiedzenia, Jednocześnie w projekcie ustawy planuje się wprowadzić regulację przejściową, zgodnie z którą, nowe rozwiązanie nie będzie miało zastosowania do odwołania nauczyciela ze stanowiska kierowniczego na podstawie art. 66 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe, w przypadku gdy przed dniem wejścia w życie projektowanej ustawy została już wydana opinia, o której mowa w art. 66 ust. 1 pkt 2 ww. ustawy; c) z uwagi na pojawiające się wątpliwości interpretacyjne, co do możliwości skrócenia trzymiesięcznego okresu wypowiedzenia przy odwołaniu nauczyciela ze stanowiska kierowniczego w przypadku złożenia przez niego rezygnacji, w projekcie ustawy proponuje się wprowadzenie możliwości odwołania nauczyciela ze stanowiska kierowniczego w związku ze złożeniem przez niego rezygnacji, w terminie uzgodnionym przez tego nauczyciela i organ właściwy do jego odwołania. Opinię kuratora oświaty w sprawach: powierzenia w uzasadnionych przypadkach stanowiska dyrektora na okres krótszy niż 5 lat szkolnych oraz powierzenia stanowiska ustalonemu kandydatowi, w przypadku gdy do konkursu nikt się nie zgłosił lub konkurs nie przyniósł rozstrzygnięcia, albo konkurs wyłonił co prawda kandydata (osobę niebędącą nauczycielem), ale kurator oświaty wydał negatywną opinię w zakresie powołania tej osoby na stanowisko dyrektora, powołania na stanowisko dyrektora osoby niebędącej nauczycielem i odwołania nauczyciela ze stanowiska kierowniczego w przypadkach szczególnie uzasadnionych, w odniesieniu do publicznych szkół i placówek prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego, należy utożsamiać z zajęciem stanowiska, o którym mowa odpowiednio w art. 89 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2020 r. poz. 713, z późn. zm.), art. 77b ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz. U. z 2020 r. poz. 920) oraz art. 80a ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (Dz. U. z 2020 r. poz. 1668, z późn. zm.). Powinna być ona czytelna oraz nie wzbudzać wątpliwości co do przesłanek, jakimi kierował się organ przy jej wydawaniu, bowiem podlega zaskarżeniu do sądu administracyjnego na podstawie przepisów odpowiednio art. 98 ww. ustawy o samorządzie gminnym, art. 85 ww. ustawy o samorządzie powiatowym oraz art. 86 ww. ustawy o samorządzie województwa. Natomiast w odniesieniu do publicznych szkół i placówek prowadzonych przez osoby prawne inne niż jednostka samorządu terytorialnego oraz przez osoby fizyczne ww. opinia kuratora oświaty będzie traktowana jako czynność z zakresu administracji publicznej, o której mowa w art. 3 § 2 pkt 4 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2019 r. poz. 2325, z późn. zm.), a zatem będzie możliwe jej zaskarżenie do sądu administracyjnego.
5) opiniowania zamiaru likwidacji lub przekształcenia szkoły lub placówki Przepisy o konieczności uzyskania pozytywnej opinii właściwego organu sprawującego nadzór pedagogiczny przywrócono do systemu prawnego ustawą z dnia 29 grudnia 2015 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2016 r. poz. 35, z późn. zm.). Pięcioletnie doświadczenie w stosowaniu tych przepisów, w tym praktyka orzecznicza sądów, wskazuje na konieczność zmiany art. 89 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe poprzez uzupełnienie katalogu przesłanek, których spełnienie jest warunkiem przeprowadzenia likwidacji szkoły oraz, w konsekwencji, określenie obszarów, które w szczególności podlegają ocenie w ramach ww. opiniowania. Na potrzebę doprecyzowania przepisów w powyższym zakresie wskazuje również Rzecznik Praw Obywatelskich. W projekcie zaproponowano rozwiązanie, zgodnie z którym, jednostka samorządu terytorialnego będzie mogła zlikwidować szkołę, jeżeli likwidacja tej szkoły, w szczególności: a) nie ograniczy dostępności nauki, wychowania i opieki, b) polepszy warunki nauki, wychowania i opieki uczniów likwidowanej szkoły oraz nie pogorszy ich w szkole lub szkołach wskazanych jako miejsce kontynuowania nauki, w szczególności w zakresie bezpieczeństwa i higieny, c) polepszy warunki stosowania specjalnej organizacji nauki i metod pracy dla dzieci i młodzieży objętych kształceniem specjalnym, w przypadku gdy likwidowana szkoła prowadzi takie kształcenie, d) nie pogorszy warunków dotarcia uczniów do szkoły, e) jest uzasadniona zmianami demograficznymi lub prognozami dotyczącymi liczby uczniów likwidowanej szkoły, szkoły lub szkół wskazanych jako miejsce kontynuowania nauki oraz ogółem wszystkich szkół danego typu prowadzonych przez jednostkę samorządu terytorialnego. Konsekwentnie opinia kuratora oświaty wydawana na podstawie art. 89 ust. 3 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe zawierałaby w szczególności ocenę spełnienia ww. warunków oraz ocenę likwidacji szkoły w zakresie jej zgodności z przepisami prawa. Ponadto doprecyzowano, że jednostka samorządu terytorialnego jest obowiązana wskazać uczniom likwidowanej szkoły możliwość kontynuowania nauki jedynie w szkole lub szkołach prowadzonych przez tę jednostkę, a w przypadku likwidacji szkoły podstawowej z oddziałem przedszkolnym lub inną formą wychowania przedszkolnego, ma obowiązek wskazać nie tylko szkołę, ale także – prowadzoną przez siebie – placówkę wychowania przedszkolnego (tj. przedszkole, oddział przedszkolny w szkole podstawowej lub inną formę wychowania przedszkolnego). Zaproponowane wyżej rozwiązanie nie będzie dotyczyło przypadków, w których podjęto już uchwałę o zamiarze likwidacji szkoły lub placówki, a kurator oświaty otrzymał wniosek o wydanie opinii, o której mowa w art. 89 ust. 3 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe.
6) procedury tworzenia lub modyfikacji składu zespołu szkół lub placówek W projektowanej ustawie wprowadza się obowiązek uzyskania pozytywnej opinii organu sprawującego nadzór pedagogiczny w przypadku połączenia w zespół szkół lub placówek albo włączenia do zespołu szkół lub placówek, prowadzonych przez jednostkę samorządu terytorialnego. Połączenie w zespół szkół lub placówek niebędących szkołami lub placówkami artystycznymi lub włączenie do zespołu takich szkół lub placówek będzie mogło nastąpić po uzyskaniu pozytywnej opinii kuratora oświaty, natomiast połączenie w zespół szkół lub placówek artystycznych lub włączenie do zespołu takich szkół lub placówek – po uzyskaniu pozytywnej opinii ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego. Może się również zdarzyć, że w skład zespołu mają wchodzić zarówno szkoły lub placówki niebędące szkołami lub placówkami artystycznymi, jak i szkoły lub placówki artystyczne – w takiej sytuacji połączenie w zespół lub włączenie do zespołu będzie następowało po uzyskaniu pozytywnej opinii ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego uzgodnionej z kuratorem oświaty. Zaproponowane wyżej rozwiązanie nie będzie dotyczyło przypadków, w których podjęto już uchwałę o połączeniu szkół lub placówek w zespół albo włączeniu do zespołu szkół lub placówek. 7) zasad opiniowania arkusza organizacji szkoły i przedszkola publicznego przez zakładowe organizacje związkowe W projektowanej ustawie zostaną dookreślone zasady przekazywania przez dyrektora szkoły lub przedszkola arkusza organizacji szkoły lub przedszkola zakładowym organizacjom związkowym. Ww. arkusz będzie przekazywany zakładowym organizacjom związkowym reprezentatywnym w rozumieniu ustawy z dnia 24 lipca 2015 r. o Radzie Dialogu Społecznego i innych instytucjach dialogu społecznego, które zostały wyłonione spośród członków ich jednostek organizacyjnych albo jednostek organizacyjnych organizacji związkowych wchodzących w skład reprezentatywnych organizacji związkowych, zrzeszających nauczycieli – wyłącznie w sytuacji, kiedy dana organizacja działa w szkole lub przedszkolu, której to szkoły lub przedszkola dotyczy arkusz organizacji. Proponowane zmiany wprowadzą jednolite zasady opiniowania arkuszy organizacji szkół lub przedszkoli publicznych przez zakładowe organizacje związkowe bez względu na to, czy organem prowadzącym jest jednostka samorządu terytorialnego czy inny podmiot. Jednocześnie w projekcie ustawy proponuje się wzmocnienie kompetencji rady pedagogicznej, określonej w art. 70 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe, poprzez włączenie rady pedagogicznej w opiniowanie arkusza organizacji szkoły lub przedszkola. Zgodnie z art. 70 ust. 2 pkt 1 ww. ustawy, rada pedagogiczna opiniuje w szczególności organizację pracy szkoły, w tym tygodniowy rozkład zajęć edukacyjnych. Przez organizację pracy szkoły należy rozumieć także (albo przede wszystkim ) organizację pracy określaną przez dyrektora w arkuszu organizacji szkoły lub przedszkola na nowy rok szkolny, gdyż to właśnie arkusz organizacji zawiera wszystkie podstawowe i kluczowe informacje dotyczące funkcjonowania i organizacji szkoły w kolejnym roku szkolnym. Jednak ze względu na różną interpretację tego przepisu i wątpliwości, czy organizacja pracy szkoły, to także arkusz organizacji i w związku z tym, czy rada pedagogiczna powinna opiniować arkusz organizacji, zasadne jest określenie, że kompetencją rady pedagogicznej jest wydawanie opinii w sprawie treści arkusza organizacji; Powyższe regulacje wejdą w życie z dniem 1 stycznia 2022 r.
8) wzmocnienia nadzoru nad szkołami i placówkami niepublicznymi W projektowanej ustawie wprowadza się możliwość wydania przez organ sprawujący nadzór pedagogiczny osobie prowadzącej niepubliczną szkołę lub placówkę polecenia niezwłocznego umożliwienia wykonania czynności z zakresu nadzoru pedagogicznego w szkole lub placówce oraz określa konsekwencje wynikające z braku realizacji tego polecenia. To rozwiązanie pozwoli organowi sprawującemu nadzór pedagogiczny skutecznie reagować na napotykane problemy uniemożliwiające wykonanie czynności nadzoru pedagogicznego w niepublicznej szkole lub placówce. Problemem takim jest np. brak kontaktu z dyrektorem szkoły lub placówki albo osobą prowadzącą szkołę lub placówkę (często to ta sama osoba), brak odpowiedzi na pisma przesyłane do dyrektora albo osoby prowadzącej, nieudostępnianie dokumentacji w trakcie wykonywania czynności nadzoru pedagogicznego w szkole. Istotny w tej sprawie jest fakt, że sytuacje te najczęściej dotyczą szkół i placówek, w których przeprowadzenie czynności z zakresu nadzoru pedagogicznego zaplanowano w związku ze skargami w sprawie ich funkcjonowania, zgłoszonymi do organu sprawującego nadzór pedagogiczny przez rodziców, pełnoletnich uczniów, nauczycieli lub inne podmioty. W świetle przepisów ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe (art. 55 ust. 3) nauczyciele (zatrudnieni na stanowiskach wymagających kwalifikacji pedagogicznych w kuratoriach oświaty oraz w urzędach tych organów lub podporządkowanych im jednostkach organizacyjnych) wykonujący czynności z zakresu nadzoru pedagogicznego mają prawo:
1) wstępu do szkół i placówek;
2) wglądu do prowadzonej przez szkołę lub placówkę dokumentacji dotyczącej przebiegu nauczania, wychowania i opieki oraz organizacji pracy;
3) wglądu do znajdujących się w szkole lub placówce dokumentów nauczycieli potwierdzających kwalifikacje do prowadzenia przydzielonych im zajęć oraz dokumentów osób, o których mowa w art. 15 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe, potwierdzających przygotowanie do prowadzenia danych zajęć;
4) udziału w posiedzeniu rady pedagogicznej, po uprzednim powiadomieniu dyrektora szkoły;
5) wstępu w charakterze obserwatora na zajęcia dydaktyczne, wychowawcze, opiekuńcze i inne zajęcia organizowane przez szkołę lub placówkę;
6) przeprowadzania badań służących ocenie efektywności działalności dydaktycznej, wychowawczej oraz opiekuńczej szkół i placówek. Uniemożliwianie przez osobę prowadzącą szkołę lub placówkę wykonania w szkole lub placówce czynności z zakresu nadzoru pedagogicznego, o których mowa w art. 55 ust. 3 ww. ustawy, jest nieprzestrzeganiem przepisów prawa. Organ sprawujący nadzór pedagogiczny będzie mógł polecić osobie prowadzącej niepubliczną szkołę lub placówkę niezwłoczne umożliwienie wykonania czynności z zakresu nadzoru pedagogicznego w szkole lub placówce. Wykonywanie w szkole lub placówce czynności z zakresu nadzoru pedagogicznego powinno rozpocząć się nie później niż w terminie 7 dni od dnia otrzymania polecenia. Niezrealizowanie polecenia organu sprawującego nadzór pedagogiczny, dotyczącego niezwłocznego umożliwienia wykonania czynności z zakresu nadzoru pedagogicznego w szkole lub placówce, będzie stanowiło przesłankę prawną do wykreślenia z ewidencji danej szkoły lub placówki, a w przypadku niepublicznej szkoły artystycznej o uprawnieniach szkoły publicznej – do cofnięcia tych uprawnień przez ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego. Projektując takie rozwiązanie założono, że przewidziana w przepisach sankcja wyeliminuje występowanie niezgodnych z prawem sytuacji polegających na uniemożliwianiu przeprowadzenia czynności z zakresu nadzoru pedagogicznego w szkole lub placówce niepublicznej.
7) oceny pracy dyrektora szkoły oraz dyrektora placówki doskonalenia nauczycieli W związku z pojawiającymi się sytuacjami związanymi z niemożliwością zakończenia procedury oceniania pracy dyrektora szkoły przez organ sprawujący nadzór pedagogiczny, a w przypadku placówek doskonalenia nauczycieli – przez kuratora oświaty, z uwagi na nieuzyskanie porozumienia z organem prowadzącym co do ostatecznej oceny, jak również nieprzekazanie przez organ prowadzący oceny cząstkowej wykonywania przez dyrektora zadań, których nadzorowanie pozostaje w jego gestii, w projektowanej ustawie wprowadza się dodatkową regulację, zgodnie z którą, w przypadku gdy organ sprawujący nadzór pedagogiczny, a w przypadku placówek doskonalenia nauczycieli – kurator oświaty, nie uzyska porozumienia z organem prowadzącym szkołę albo placówkę w sprawie oceny pracy tego dyrektora w terminie 30 dni od dnia przedstawienia projektu oceny, rozstrzygnięcie w tej sprawie podejmie odpowiednio organ sprawujący nadzór pedagogiczny albo kurator oświaty, po uprzednim rozpatrzeniu stanowiska organu prowadzącego szkołę albo placówkę doskonalenia nauczycieli w tym zakresie. Jednocześnie w projekcie ustawy planuje się wprowadzić regulację przejściową, zgodnie z którą, nowe rozwiązanie nie będzie miało zastosowania do postępowań dotyczących oceny pracy dyrektora szkoły lub placówki oraz dyrektora placówki doskonalenia nauczycieli, wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie projektowanej ustawy.
8) zawieszania dyrektora szkoły w pełnieniu obowiązków Wprowadzenie możliwości złożenia przez organ sprawujący nadzór pedagogiczny wiążącego wniosku do organu prowadzącego szkołę o zawieszenie dyrektora szkoły w pełnieniu obowiązków, przed złożeniem wniosku o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego, w sprawach niecierpiących zwłoki związanych z zagrożeniem bezpieczeństwa uczniów w czasie zajęć organizowanych przez szkołę;
9) nadzoru nad zajęciami prowadzonymi przez stowarzyszenia i inne organizacje, których celem statutowym jest działalność wychowawcza albo rozszerzanie i wzbogacanie form działalności dydaktycznej, wychowawczej, opiekuńczej i innowacyjnej szkoły lub placówki. Zgodnie z projektowaną ustawą, dyrektor szkoły lub placówki będzie miał obowiązek – przed rozpoczęciem zajęć prowadzonych w ramach działalności ww. stowarzyszenia lub organizacji w szkole lub placówce – uzyskać pozytywną opinię kuratora oświaty, a w przypadku szkoły i placówki artystycznej – pozytywną opinię specjalistycznej jednostki nadzoru, o której mowa w art. 53 ust. 1 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe. W celu uzyskania tej opinii dyrektor szkoły lub placówki, nie później niż na dwa miesiące przed rozpoczęciem zajęć, będzie przekazywał kuratorowi oświaty lub ww. specjalistycznej jednostce nadzoru program zajęć oraz materiały wykorzystywane do realizacji programu zajęć, a także pozytywne opinie rady szkoły lub placówki i rady rodziców wydane na podstawie art. 86 ust. 2 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe. Po uzyskaniu ww. pozytywnej opinii, dyrektor szkoły lub placówki, przed rozpoczęciem zajęć będzie obowiązany przedstawić rodzicom niepełnoletniego ucznia lub pełnoletniemu uczniowi pełną informację o celach i treściach realizowanego programu zajęć, a także pozytywną opinię kuratora oświaty lub ww. specjalistycznej jednostki nadzoru, pozytywne opinie rady szkoły lub placówki i rady rodziców oraz materiały wykorzystywane do realizacji programu zajęć. Jednocześnie, projektowane rozwiązanie zakłada, że udział ucznia w zajęciach będzie wymagał pisemnej zgody rodziców niepełnoletniego ucznia lub pełnoletniego ucznia. Projektowane rozwiązanie wpłynie na zwiększenie świadomości uczniów i rodziców o treściach zawartych w zaproponowanych programach. Rodzic powinien mieć prawo do decydowania o udziale dziecka w zajęciach, jak również zasięgnięcia informacji, np. o posiadanym przez osoby prowadzące zajęcia doświadczeniu zawodowym, kompetencjach i umiejętnościach, w zakresie objętym zajęciami. Z obowiązku uzyskania opinii organu sprawującego nadzór pedagogiczny będą zwolnione zajęcia organizowane i realizowane w ramach zadań zleconych z zakresu administracji rządowej; Jednocześnie, w projekcie ustawy planuje się wprowadzenie regulacji przejściowych dotyczących zajęć, o których mowa w art. 86 ust. 2a ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe, organizowanych i prowadzonych w roku szkolnym 2021/2022. W tym przypadku dyrektor szkoły lub placówki, w terminie dwóch miesięcy od dnia wejścia w życie projektowanej ustawy, będzie obowiązany przekazać kuratorowi oświaty, a w przypadku szkoły i placówki artystycznej oraz placówki, o której mowa w art. 2 pkt 8 ww. ustawy, dla uczniów szkół artystycznych – specjalistycznej jednostce nadzoru, o której mowa w art. 53 ust. 1 ww. ustawy, program zajęć oraz materiały wykorzystywane do realizacji programu zajęć, wraz z opiniami, o których mowa w art. 86 ust. 2 ww. ustawy. Kurator oświaty i specjalistyczna jednostka nadzoru będą obowiązani wydać opinię w ciągu miesiąca od dnia otrzymania powyższych dokumentów. 12) wprowadzenia możliwości tworzenia szkół filialnych przez publiczne szkoły artystyczne realizujące wyłącznie kształcenie artystyczne, prowadzone przez ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego albo jednostkę samorządu terytorialnego. Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego określi, w drodze rozporządzenia, typy szkół artystycznych, które będą mogły utworzyć szkołę filialną pod warunkiem uzyskania zgody tego ministra albo w przypadku szkoły prowadzonej przez jednostkę samorządu terytorialnego – zawarcia porozumienia między ministrem a tą jednostką. W projektowanej ustawie wprowadza się również szczegółowe regulacje dotyczące możliwości utworzenia szkół filialnych przez szkoły artystyczne: szkoły filialne będą podporządkowane publicznej szkole artystycznej, która je utworzyła, z tym że publicznej szkole artystycznej będą mogły być podporządkowane nie więcej niż dwie szkoły filialne. Ponadto, publiczna szkoła artystyczna prowadzona przez jednostkę samorządu terytorialnego będzie mogła być utworzona na obszarze tej jednostki. Zajęcia edukacyjne artystyczne dla uczniów uczęszczających do szkoły filialnej będą mogły być realizowane w ten sposób, że: a) wszystkie zajęcia edukacyjne artystyczne będą realizowane w szkole filialnej, b) część zajęć edukacyjnych artystycznych będzie realizowana w szkole filialnej, a część w publicznej szkole artystycznej, której podporządkowana jest szkoła filialna. W projekcie ustawy planuje się wprowadzić również regulację przejściową, zgodnie z którą szkoła artystyczna posiadająca w dniu wejścia w życie projektowanej ustawy podporządkowaną szkołę filialną będzie obowiązana zlikwidować tę szkołę filialną do dnia 31 sierpnia 2022 r., chyba że do dnia 31 sierpnia 2021 r.: 1) uzyska zgodę ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego na dalsze działanie szkoły filialnej – w przypadku szkoły artystycznej prowadzonej przez tego ministra; 2) jednostka samorządu terytorialnego prowadząca szkołę artystyczną zawrze z ministrem właściwym do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego porozumienie w sprawie dalszego działania szkoły filialnej. Jednocześnie, w projektowanej ustawie uzupełniono upoważnienie ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego do określenia szczegółowej organizacji publicznych szkół artystycznych o kwestie związane z określeniem zasad tworzenia i używania nazwy szkoły artystycznej filialnej oraz trybu nadawania imienia zespołowi szkół artystycznych. Należy wyjaśnić, że projektowane w ustawie rozwiązania przyznają większe niż dotychczas uprawnienia kuratorowi oświaty. Tym niemniej z przepisów Konstytucji RP nie wynika, aby sprawami dotyczącymi oświaty czy edukacji publicznej musiał zajmować się samorząd terytorialny, a w szczególności sprawami dotyczącymi: wyboru dyrektora, zawieszenia dyrektora, odwołania dyrektora czy wyboru określonej liczby członków komisji konkursowej wyłaniającej kandydata na stanowisko dyrektora szkoły lub placówki. Wskazanie jako zadań własnych jednostek samorządu terytorialnego spraw dotyczących edukacji publicznej nastąpiło w ustawach (art. 7 ust. 1 pkt 8 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, art. 4 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym oraz art. 14 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa), a zatem w aktach niższego rzędu niż Konstytucja RP. Tak więc na poziomie ustawy zasadniczej nie rozstrzyga się, w jakim zakresie jednostki samorządu terytorialnego mają zajmować się sprawami dotyczącymi edukacji publicznej. Tym bardziej więc możliwe jest tylko częściowe ograniczenie ich dotychczasowych uprawnień w tej sferze na podstawie ustawy (ad maiori ad minus). Powyższe w szczególności byłoby zgodne z art. 163 Konstytucji RP: „Samorząd terytorialny wykonuje zadania publiczne nie zastrzeżone przez Konstytucję lub ustawy dla organów innych władz publicznych.” Mimo zwiększenia uprawnień kuratora oświaty, samorząd terytorialny nadal będzie wykonywał zadania publiczne w zakresie edukacji publicznej w zakresie nie zastrzeżonym przez ustawy dla organu administracji publicznej, jakim jest kurator oświaty. Warto również zauważyć, że ustawy samorządowe (art. 7 ust. 1 pkt 8 ustawy o samorządzie gminnym, art. 4 ust. 1 pkt 1 ustawy o samorządzie powiatowym oraz art. 14 ust. 1 pkt 1 ustawy o samorządzie województwa) przekazują samorządom zadania w zakresie edukacji publicznej, a nie sprawy dotyczące (całej) oświaty. Samorządy posiadają więc obowiązki i uprawnienia, m.in. w zakresie zapewniania dzieciom dostępu do edukacji publicznej. Niekoniecznie jednak muszą mieć wyłączne kompetencje w zakresie wyboru, odwołania, zawieszenia dyrektora szkoły i wyboru określonej liczby członków komisji konkursowej wyłaniającej kandydata na stanowisko dyrektora. Powyższe sprawy nie wiążą się bowiem z „edukowaniem”, nie mieszczą się wprost w pojęciu „edukacji publicznej”. A zatem zgodnie z kompetencjami wskazanymi w ustawach regulujących ustrój jednostek samorządu terytorialnego, jednostki te mogłyby w ogóle nie zajmować się sprawami dotyczącymi wyboru, zawieszenia, odwołania dyrektora czy wyboru określonej liczby członków komisji konkursowej wyłaniającej kandydata na stanowisko dyrektora. Tym bardziej więc możliwe jest tylko częściowe ograniczenie ich dotychczasowych uprawnień w tej sferze na podstawie ustawy. Wymienione w pkt 1–12 propozycje rozwiązań będą wprowadzone w ustawie z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe oraz ustawie z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela.
Dodatkowo, projektowana ustawa przewiduje zmiany w innych ustawach, a mianowicie w:
1) ustawie z dnia 14 grudnia 2016 r. – Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo oświatowe Zmiana będzie dotyczyła art. 304 ww. ustawy, zgodnie z którym, organy prowadzące szkoły podstawowe, w których zorganizowano oddziały przedszkolne, są obowiązane do dostosowania lokali, w których zorganizowano te oddziały, do warunków określonych art. 126 ust. 1–3 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe i przepisach wydanych na podstawie art. 126 ust. 4 ww. ustawy, w terminie do dnia 31 sierpnia 2022 r. W projekcie ustawy proponuje się wydłużenie tego terminu do dnia 31 sierpnia 2024 r. Pierwotnie ustawodawca przeznaczył 5 lat na dostosowanie lokali zajmowanych przez oddziały przedszkolne w szkołach podstawowych do ww. przepisów. Niemniej jednak, biorąc pod uwagę obecną sytuację związaną z przebiegiem epidemii COVID-19, zaproponowano w projekcie przesunięcie ww. terminu. 2) ustawie z dnia 15 kwietnia 2011 r. o systemie informacji oświatowej Zmiany będą dotyczyły:
a) zbierania informacji o zadaniach szkoły lub placówki wobec uczniów posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, orzeczenie o potrzebie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych, opinię o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka lub opinię w sprawie objęcia ucznia odpowiednio zindywidualizowaną ścieżką rocznego obowiązkowego przygotowania przedszkolnego lub zindywidualizowaną ścieżką kształcenia. Planowane jest rozszerzenie katalogu zbieranych informacji m. in. o liczbę godzin zajęć związanych z realizacją odpowiednio kształcenia specjalnego, wczesnego wspomagania rozwoju, zajęć rewalidacyjno-wychowawczych i zindywidualizowanych ścieżek i przypisanie ich bezpośrednio do ucznia, w celu zbierania dokładnych informacji o świadczonym wsparciu oraz wykorzystywanych środkach finansowych,
b) umożliwienia pozyskania danych osobowych i dziedzinowych nauczycieli przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych w celu prowadzenia analiz przyczyn nieobecności nauczyciela w pracy z powodu urlopu macierzyńskiego lub czasowej niezdolności do pracy wskutek choroby oraz przygotowywania badań, prognoz i opracowań dotyczących nieobecności nauczyciela w pracy wskutek choroby. W oparciu o uzyskane i posiadane dane, analizy prowadzone przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych pozwolą na zidentyfikowanie okresów nasilania się absencji chorobowej, zwłaszcza w czasie trwania epidemii. Informacje te zostaną wykorzystane do prowadzenia różnego rodzaju prac analitycznych (badań, analiz, prognoz, opracowań), jak i szacowania skutków finansowych zmian w przepisach emerytalno-rentowych, c) doprecyzowania istniejących przepisów.